Mikel Etxarri to jedna z osób, od której najwięcej się dowiedziałem na temat taktyki. Pomimo swoich ponad 70 lat, nie przestaje mówić o futbolu z pasją oraz ciągle dąży do pogłębiania swojej wiedzy. O piłce można z nim rozmawiać godzinami. Mikel to znakomity Trener, ale jeszcze lepsza osoba. Kiedy szliśmy razem na mecz Realu Sociedad, odcinek 200 metrów pokonaliśmy w 15 min, bo cały czas musieliśmy się zatrzymywać, żeby się z kimś przywitać czy porozmawiać. To pokazuje jak traktuje innych ludzi oraz jego serdeczną osobowość. Poniżej publikuję naszą rozmowę.
Obecnie dużo się mówi o modelu gry. Wydaje Ci się obowiązkiem, żeby każda drużyna powinna go posiadać? Czy umiejętność dostosowania się swojej drużyny pod kątem przeciwnika oraz sytuacji boiskowych podczas danego meczu nie jest bardziej istotna?
Uważam, że to bardzo ważne, aby dana drużyna posiadała swój model gry lub dwa alternatywne, które mogą zostać rozwinięte podczas sezonu poprzez ciągłą pracę na treningach. Nie mogą być one jednak zamknięte, gdyż dana drużyna musi odpowiednio reagować na sytuację boiskowe, które ulegają ciągłym zmianom. Na przykład: przeciwnik, rodzaj rozgrywek, wymiary danego boiska czy strefy, które są użyteczne podczas danego meczu. Ostatecznie to przebieg gry decyduje o tym, jakie decyzje należy podejmować w danej sytuacji. Każda drużyna powinna opanować kilka modelów gry, tak aby móc rywalizować o najwyższe cele oraz wybierać najlepszy na dany moment. Osobiście nie jestem zwolennikiem zamykania się na określony model gry.
Podczas Twojej pracy w Eibarze drużyna ta charakteryzowała się doskonałą grą w obronie. Jak sprawić, żeby to funkcjonowało w taki sposób?
Przede wszystkim starałem się kłaść duży nacisk na równowagę taktyczną. Drużyna musi być odpowiednio zorganizowania zarówno w obronie jak i w ataku. Dużą rolę przywiązuje do ustawienia zawodników, którzy nie biorą udziału bezpośrednio w ataku. Ważne jest, żeby byli oni przygotowani na możliwość straty piłki i kontrataku przeciwnika. Aby skutecznie temu zaradzić ważne jest odpowiednie ustawienie oraz umiejętność przewidywania sytuacji boiskowych.
W tym sezonie Real Sociedad ma z tym problem.
Dokładnie. Real Sociedad gra widowiskowy futbol w systemie 4-3-3, stwarzając dużo sytuacji, które zamienia na gole. Jednakże bardzo często atakują dużo ilością zawodników, zapominając o możliwości kontrataku przeciwnika w przypadku straty piłki. Kluczowe jest odpowiednie ustawienie, okupowanie odpowiednich stref, tak aby przeciwnik nie mógł wykorzystać zarówno przewagi liczebnej jak i pozycyjnej. Właśnie przez to, Real Sociedad traci tak dużo bramek po kontrataku przeciwnika.
Jako Trener na jakie aspekty gry obronnej warto również zwracać uwagę?
Moim zdaniem kluczem do dobrej gry obronnej jest odpowiednia asekuracja. Podstawowym założeniem jest, żeby dana linia zawodników mogła asekurować linię znajdującą się przed nią. Należy pamiętać o zasadzie, że zawodnik który asekuruje linię powinien korygować jej ustawienie, gdyż widzi najwięcej. Często zwracałem również zawodnikom uwagę na sytuacj w których piłka znajduje się po danej stronie boiska, żeby koncentrować się również na przeciwnej stronie, gdyż bardzo często pojawiają się tam zawodnicy bez krycia i stwarzają groźne sytuacje. Właśnie dlatego pada tak dużo bramek po dośrodkowaniach na drugi słupek. Warto również zwracać uwagę na takie detale jak ustawienie ciała podczas dośrodkowania (zasada tyłek w kierunku bramki) czy obserwowanie nie tylko piłki, ale również zawodników drużyny przeciwnej, którzy znajdują się w polu karnym.
Co sądzisz o grze wysokim pressingiem, czy może to być skuteczne na dłuższą metę?
Nie jestem zwolennikiem tego sposobu gry w obronie. Uważam, że dużo łatwiej jest bronić w sytuacji 3v4 niż 2v3 oraz 2v3 niż 1v2. Żeby zrealizować w poprawny sposób wysoki pressing musisz właściwie grać 1v1. Jeśli przegrasz ten pojedynek, przeciwnik już posiada przewagę liczebną w ataku. Dlatego też zawsze byłem zwolennikiem bardziej zorganizowanej gry w obronie, w której zaangażowanych jest więcej zawodników.
Nie uważasz, że dana drużyna oprócz uzyskiwania odpowiednich wyników powinna oferować coś więcej? Jak na przykład drużyny prowadzone przez Marcelo Bielsę, które prezentują efektowny futbol?
Wynik zależy od umiejętności stwarzania wolnych przestrzeni. Twoja drużyna musi stworzyć wolną przestrzeń i nie możesz pozwolić, żeby Twojej drużynie je stworzono. W jaki sposób to zrobić? Jeśli posiadasz zawodników z odpowiednimi umiejętnościami technicznymi, stwarzasz sytuację poprzez grę kombinacyjną bądź poprzez wygrywanie pojedynków poszczególnych zawodników. W przeciwnym razie musisz stwarzać wolne przestrzenie poprzez grę bez piłki. Jak na przykład odpowiednie ustawienie, które spowoduje możliwość wykorzystania strefy za plecami przeciwników.
Jakie czynniki uważasz za najistotniejsze podczas sytuacji związanych z finalizacją?
Istnieją niezliczone aspekty, które są istotne podczas finalizacji: wizja gry, przyjęcie kierunkowe, strzał, gra w powietrzu, szybkość, ruch bez piłki, zwód, umiejętność gry różnymi częściami ciała, ustawienie (szukanie przewagi pozycyjnej), spokój, agresywność, waleczność, umiejętność podejmowania odpowiednich decyzji, etc.
Dlaczego uważasz, że ruch okrężny jest bardzo ważny podczas tego typu sytuacji?
Ruch okrężny może być bardzo użyteczny tuż przed momentem finalizacji. Bardzo często podczas dośrodkowania strefa dalszego słupka jest zaniedbywana przez obrońców, gdyż koncentrują się oni bardziej na strefach, które znajdują się bliżej piłki. Ponadto krycie podczas ruchu okrężnego również jest utrudnione. Realizując go w odpowiednim momencie, dany napastnik może znaleźć wolną strefę w okolicach dalszego słupka. Spowoduje to również przewagę pozycyjną nad rywalem oraz sprawi, że pojawianie się w tej strefie zaskoczy przeciwnika.
Jesteś zwolennikiem ustawienia zawodników przy dwóch słupkach podczas rzutów rożnych. Obecnie bardzo rzadko obserwuje się, że dana drużyna ustawia swoich zawodników właśnie w taki sposób…
Czasami można to zaobserwować, na przykład niektóre drużyny angielskie bądź włoskie bronią w ten sposób. Jednakże to co się często widzi to stracone gole, których można byłoby uniknąć poprzez odpowiednie ustawienie zawodników przy słupkach. Osobiście uważam, że należy ustawiać obrońców w strefach przy słupkach, tak aby w zależności od przebiegu sytuacji byli w stanie zabezpieczyć wspomniane strefy.
Dlaczego tak uważasz?
Kiedy dany zawodnik oddaje strzał na bramkę jest bardzo ciężko, aby bramkarz dosięgnął strefy bezpośrednio przy słupkach. Obrońcy ustawieni przy słupkach są w stanie wybić piłkę, jednak wymaga to odpowiedniego zrozumienia z bramkarzem. Jest to trochę podobne to ustawienia muru podczas rzutów wolnym. Minusem może być anulowanie spalonego poprzez ustawienie dwóch zawodników na linii.
Wielu trenerów uważa, że relacja pomiędzy zawodnikami oraz pomiędzy trenerem a zawodnikiem jest kluczowa, aby osiągnąć dobry wynik. Zgodzisz się z tym?
Oczywiście. Dobra relacja jest bardzo ważna, podobnie jak w przypadku realizacji każdego zadania w grupie. Trzeba wziąć pod uwagę, że praca w grupie jest uzależniona od sumy pracy poszczególnych zawodników, którzy posiadają wspólny cel. Bez tej mentalności dana grupa nie osiągnie upragnionego celu.
Czasami trenerzy poświęcają dużo czasu na taktykę poprzez wielokrotne powtarzanie danej koncepcji. Często wiąże się to ze znużeniem zawodników, a w konsekwencji obniżeniem efektywności treningu. Jak to rozwiązać?
Sposób przekazywania wiedzy zawsze będzie tematem do dyskusji. Również w futbolu. Powtarzanie danej czynności w jakimkolwiek zawodzie jest skuteczną metodą nauczania. Trenerzy powinni używać takiej metodologii, która będzie przyjemna dla zawodników oraz z którą będą mogli pracować na dłuższą metę z taką samą efektywnością jak na początku.
Mniej więcej dwa lata temu Guardiola powiedział, że zawodnicy zapominają o sytuacjach, które nie są powtarzane. Dzięki temu wielu trenerów zdało sobie sprawę jak ważne jest powtarzanie danych koncepcji. Ponadto zadaniem trenera jest utrzymanie dobrej atmosfery niezależnie od stylu prowadzenia treningu. Z drugiej strony wiadomo, że najlepszą atmosferę uzyskuje się dzięki dobrym wynikom.
W jaki sposób wyglądały Twoje odprawy przedmeczowe?
Zaczynałem od składu, systemu oraz założeń taktycznych, przypominając założenia w ataku i w obronie. Następnie przedstawienie mocnych i słabych stron własnej drużyny oraz przeciwnika. Warto również powiedzieć o przypadkach, dzięki którym można stworzyć sytuacje jak i o tych, które mogą być dla nas zagrożeniem. Na koniec warto zwrócić uwagę na takie aspekty jak: koncentracja, pewność siebie czy istota solidarności. Kluczowe jest, aby sprawić, żeby zawodnicy uwierzyli w możliwość osiągnięcia celu oraz utrzymać pozytywną atmosferę.
Dlaczego piłka nożna w Hiszpanii jest na tak wysokim poziomie?
Wydaję mi się, że jest to związane z faktem, że praktyka futbolu w Hiszpanii sięga odległych czasów. Dlatego też rozwój poszczególnych czynników, które mogą poprawić grę nastąpił dużo wcześniej w porównaniu do innych krajów. Praktyka w futbolu ma olbrzymie znaczenie.
Dlaczego to właśnie z regionu Kraju Basków pochodzi tak wielu znakomitych trenerów, tj. : Unai Emery, Ernesto Valverde, Juanma Lillo, Jose Luis Mendillibar, Pako Ayestaran czy Javier Clemente?
Uważam, że jest to związane z kwestiami kulturowymi. Mieszkańcy tego regionu charakteryzują się m.in.: poświęceniem do pracy, ciągłym kształceniem się, zdolnością do pokonywania trudności oraz osobowością, itd. Cechy te są istotne dla każdego zawodu.
Wiele osób, trochę żartobliwie, nazywa Ciebie trenerem defensywnym. Skąd takie określenie?
Rzeczywiście, dużo osób, tak mnie nazywa i musi być to jakoś uzasadnione. Po pierwsze, jako piłkarz miałem trenera, który zawsze nam przypominał, że nie możemy stracić punktu, który dostajemy od federacji na początku spotkania. Jeśli uda się zdobyć kolejny, będzie wspaniale. W tamtych czasach za zwycięstwo można było otrzymać 2 punkty i 1 w przypadku remisu. To znaczy, że 50 % punktów były sprezentowane przez federację i drużyna powinna dążyć do tego, aby uzyskać kolejne 50 % w przypadku zwycięstwa. Osobiście często się z tym utożsamiałem.
Ponadto, w czasach kiedy prowadziłem Eibar w Segunda Division, udało nam się uzyskać dobry wynik, strzelając 19 bramek i tracąc tylko 22. Byliśmy drużyną z najmniejszą ilością straconych bramek w sezonie. Wtedy już definitywnie stałem się ‘trenerem defensywnym’.
W jaki sposób zachęciłbyś innych trenerów do poświęcenia większej uwagi na aspekty defensywne?
Użyje tutaj trzech argumentów:
1) Jeśli dana drużyna nie straci bramki, na pewno zdobędzie jeden punkt. Strzelenie bramki nie oznacza zdobycia trzech punktów, trzeba strzelić o jedną bramkę więcej od rywala.
2) Jeśli drużyna nie straci bramki, jest blisko zwycięstwa, aż do ostatniej minuty spotkania.
3) Poziom zawodników pozwala określić trenerowi czy jego zespół jest ofensywny czy defensywny.
Mikel Etxarri – wykładowca Taktyki i trener UEFA PRO. W czasie swojej kariery był m.in. Dyrektorem ds. Szkolenia i Trenerem w Klubach Primera Division (m.in. Real Sociedad, SD Eibar, Deportivo Alaves). Obecnie pełni rolę selekcjonera Reprezentacji Kraju Basków. Szkolił takich zawodników jak: Xabi Alonso, Iker Muniain czy Javi Martinez. Jest mentorem wielu trenerów m.in. Unaia Emerego czy Gaizki Garitano.
